خاستگاه شکاف تبیینی در دوگانه انگاری خاصیت است و دوگانه انگاری خاصیت نیز با طرح کریپکی با یکی دانستن «واقعیت» و «ظهور» حالت ذهنی شکل می گیرد و در ادامه توماس نیگل نیز واقعیت آگاهی را در گرو خواصی کیفی و اول شخصی آن می داند و در نهایت لوین مساله شکاف تبیینی یا چگونگی ظهور آگاهی اول شخص از ساختار فیزیکی مغز را اعلام می دارد. به نظر چالمرز مساله دشوال آگاهی یا خاستگاه شکاف تبیینی، خاصیت پدیداری تجربه است. او سه اصل روش شناختی ارایه می دهد تا زمینه را برای تدوی قانون روان – فیزیکی و رفع شکاف تبیینی فراهم کند. در این مقاله اصول و مبانی چالمرز را مورد بررسی و نقد قرار می دهیم و در نهایت به این نتیجه می رسیم که او برخلاف دعوی اولیه اش به مقتضیات مساله شکاف تبیینی پایبند نیست.

هدف : هدف پژوهش حاضر، بررسی کمی و کیفی شکاف ارزش­های فرهنگی بین مادران و دختران بود.روش شناسی:  این پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت داده­ها آمیخته بود. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان زن دانشگاه فرهنگیان بوشهر بودند که 235 نفر از آن­ها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شدند. جامعه بخش کیفی نیز دانشجویان زن دانشگاه فرهنگیان بوشهر بودند که 25 نفر طبق اصل اشباع نظری با نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. اعتبار محتوایی پرسشنامه، با اخذ نظرات و پیشنهادات اعضای پانل خبرگان و پایایی ابزار با آلفای کرونباخ برای پرسشنامه سرمایه 8/0، ارزش­های فرهنگی 73/0 و ساخت توزیع قدرت در خانواده 74/0 تأیید شد. ابزار تحقیق در بخش کیفی، مصاحبه نیمه – ساخت­یافته بود. قابلیت اعتماد از طریق روش مثلث­­بندی محققان و کنترل توسط مشارکت­کنندگان و قابلیت اتکاء با روش توافق درون موضوعی دو کد­گذار 5/75 درصد تأیید شد. در بخش کمی، داده­ها با رگرسیون چندگانه و آزمون یو – من ویتنی با نرم افزار SPSS 26  و در بخش کیفی، با تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA 2020 تحلیل شدند.یافته ها:  در بخش کمی، نتایج نشان داد که اختلاف بین مادران و دختران به لحاظ ارزش­های فرهنگی معنا­دار بود.­ متغیر­های تفاوت سرمایه و ساخت توزیع قدرت مهمترین پیش­بینی­کننده­­های معنی­دار شکاف ارزش­های فرهنگی بین مادران و دختران بودند. در بخش کیفی، در توصیف مشارکت­کنندگان از شکاف ارزش­های فرهنگی بین مادران و دختران، 225 مضمون پایه، 8 مضمون سازمان­دهنده و یک مضمون فراگیر شکل گرفت. در بررسی دیدگاه مشارکت­کنندگان، پیرامون چگونگی نقش تفاوت سرمایه بر شکاف ارزش­های فرهنگی، 385 مضمون پایه، 11 مضمون سازمان­دهنده و 4 مضمون فراگیر و چگونگی نقش ساختار توزیع قدرت بر شکاف ارزش­های فرهنگی، 102 مضمون پایه، 5 مضمون سازمان­دهنده و یک مضمون فراگیر بوجود آمد.بحث و نتیجه­ گیری: بین مادران و دختران به لحاظ ارزش­های فرهنگی تفاوت معنی­داری وجود داشت. متغیر­های تفاوت سرمایه و ساخت توزیع قدرت بر شکاف ارزش­های فرهنگی نقش معنی­داری داشتند که مشارکت­کنندگان با توضیح چگونگی این نقش، بر آن صحه گذاشتند.

با عنایت به دیدگاه صدرا در خصوص تجرد ادراک و استدلال هایی که بر آن اقامه نموده است، پاسخی مستدل به معمای شکاف تبیینی فراهم می گردد. تبیین صدرا از ادراک و نفس در تقریر دوگانه انگاری جای می گیرد، اما تقریر او با توجه به شان مجرد نفس و اینکه نفس منشا هر گونه آگاهی است، به گونه ای منسجم تر مسیله ادراک و کیفیت آن را توجیه می کند. از سوی دیگر، لوین با طرح معمای شکاف تبیینی، بر تمایز میان ماهیت درد و فرایند عصبی تاکید می کند. از دیدگاه او، یک شکاف توضیحی میان تحقق پدیده ادراک و فرایندهای عصبی متناظر با آن ایجاد می گردد که این شکاف را نمی توان بر اساس داده های عصبی موجود پر کرد. هدف از این پژوهش، بررسی میزان کامیابی حکمت متعالیه در ارایه پاسخی مستدل به این مسیله و پر کردن شکاف توضیحی مذکور به واسطه قواعد علم النفسی حکمت متعالیه است. به نظر می رسد دیدگاه صدرا در خصوص تجرد ادراک با توجه به ارایه آن در تقریر دوگانه انگاری و با نگاهی که صدرا به نفس به مثابه حقیقتی متمایز با بدن مادی، اما در عین حال متحد با آن دارد، پاسخی مستدل برای معمای شکاف تبیینی فراهم می کند.

بحث بازنمایی در فلسفه شناخت قابل اتساع به بحث دروازه بانی خبر در مباحث رسانه است. این که از نگاه سردبیران خبر چه گزارش هایی ارزش خبری دارند تاحدودی به این جهت می دهد که مخاطبان دنیا را چگونه ببینند. مجموعه خبرهایی که با معیارهای مرسوم برگزیده می شود و مورد تکرار و تاکید قرار می گیرد در محاکات از دنیای واقعی خلل ایجاد می کند. این که دروازه بانی خبر متاثر از عوامل متعددی، از قبیل پول، ایدئولوژی، گرایش سیاسی، روابط قدرت، سفارش سرمایه گذار، و نیز نوع نگاه ناخودآگاه خبرنگار قرار دارد، به فراوانی مورد اشاره و بحث بوده است. مقاله حاضر در مقام تقویت این فرضیه است که رسانه حرفه ای، که گویی در تعریف آن برکناربودن از موارد فوق مفروض است، بنابر اصول حرفه ای گری، که تبعیت از ذائقه مشتری و کسب مخاطب بیشتر از ارکان آن است، نوع دیگری از اخلال در بازنمایی مطابق واقع صورت می دهد: بنابر ذائقه عمومی اخبار حاوی حادثه و هیجان جذاب تر است، و چنین اخباری اغلب اخبار منفی است. با تمرکز و تاکید بر این اخبار، رسانه دنیایی را وامی نماید که بسا بدتر از آنی است که واقعا هست. یافته مقاله این است که اریب مزبور جدی و منشا خطا و خطر است.

اغلب پاسخ های علمی که به مساله آگاهی داده شده، یا به سمت تقلیل گرایی لغزیده اند و یا از طریق کارکردگرایی سعی در تبیین آن داشته اند. اشکال مشترک اکثر آنها نادیده گرفتن جنبه پدیداری و کیفی آگاهی است. دیدگاه داروینیسم نورونی این مزیت را دارد که به رغم علمی بودن، هردو منظر تقلیل گرایی و کارکردگرایی را کنار میگذارد و از طریق مکانیسم انتخاب طبیعی در فرایند تشکیل گروه های نورونی سعی در تبیین آگاهی دارد. این نظریه اگرچه بر اکثر چالش های معاصر که در مسیر تبیین آگاهی قرار گرفته اند، مثل مساله کوربینی، فائق می آید ولی مساله دشوار یا همان تبیین کوالیا را فرومیگذارد. در این زمینه این دیدگاه دچار نوعی عدم کفایت داده های تجربی برای تعین نظریه است. در این مقاله پیشنهادی برای تکمیل و توسعه این نظریه در جهت عبور از اشکال مذکور، ارائه شده است. این کار با معرفی رابطه ابتناچندگانه که ریشه در متافیزیک تمایلی دارد، انجام میشود. این رابطه ویژگی های پایه را به ویژگی های سطح بالا مرتبط میکند اما تفاوت آن با رابطه ابتناء کلاسیک این است که میتواند رابطه خاص علّی بین سطوح را توضیح دهد. در مقاله نشان داده می شود این رابطه قابل انطباق بر نظریه داروینیسم نورونی است. داروینیسم نورنی برای تبیین آگاهی، از قابلیت نورونهای منفرد یا گروه های نورونی و از محرکهایی که از طریق حسگرهای بیرونی بدست می آید و همچنین از ویژگی های بروز یافته سطح بالاتر، استفاده می کند.

موضوع این مقاله، دفاع تبیینی از خداباوری روشی مبتنی بر استنتاج بهترین تبیین وبر اساس احتمال‏ محوری است که سوینبرن از آن دفاع می‏ کند. در این روش، خداباوری توحیدی، بسان یک فرضیه قلمداد شده، به رقابت با سایر فرضیه‏ های رقیب، نظیر مادی‏ گرایی، انسان ‏گرایی وخداباوری غیرتوحیدی، سپرده می‏شود. این رقابت در قالب استنتاج بهترین تبیین وبا توجه به معیارهای ارزیابی فرضیه‏ها صورت می‏گیرد. در این مقاله، با بیان عناصر اصلی دیدگاه سوینبرن، به بررسی دیدگاه او پرداخته‏ایم. روش ما، تحلیلی و عقلی (با تکیه بر داده ‏های حاصل از مطالعه منابع) است. مهم‏ ترین نتیایجی که رسیده‏ایم این است که کمیت‏ گرایی سوینبرن در دفاع از خداباوری، استفاده از مقدمات مورد چالش، چالشی بودنِ عنصر سادگی، وعدم کفایت تبیین علّی از جمله مهم‏ترین چالش‏ هایی هستند که دیدگاه سوینبرن با آنها مواجه است.

ادلمن آگاهی اولیه را از آگاهی برتر متمایز می کند و آگاهی اولیه را با مقوله بندی ادراکی و حافظه مقولی ارزش گذار، و آگاهی برتر را با زبان توضیح می دهد. وی با نقشه مغز که یک فضای اطلاعات پدیداری است، چگونگی پیوند و یک پارچگی ادراکات و عملکرد فاعل شناسایی را تبیین می کند. لوازم دیدگاه او نفی نظریه قوا، انکار فاعل شناسایی به عنوان هویت متافیزیکی، رویکرد ابزارانگارانه به روان شناسی عامیانه، و دفاع از روان شناسی علمی است. ادلمن دوگانه انگاری ویژگی ها و شکاف تبیینی در فلسفه ذهن را شبه مساله می داند و البته خوانش درستی از این مسایل ندارد. به نظر می رسد که با حافظه نمی توان آگاهی اولیه را توضیح داد، زیرا، تا تجارب ذهنی نباشد، حافظه چیزی برای بازآفرینی نخواهد داشت. از این گذشته، نمی توان سوژه را با نقشه مغز تبیین کرد، زیرا، بدون عامل فرادست، هر فضای ذهنی نیاز به فضایی جامع تر خواهد داشت و هیچ گاه نقشه مغزی تحقق نمی یابد.

سنّت تفسیری در طول قرن ها، با نوآوری و بالندگی در حوزۀ رویکردهای خود همراه بوده است. باقی ماندن مسائل پاسخ نیافته و ظهور مسائل نوپدید در حوزۀ مطالعات قرآنی، سبب شده تا ضرورت تکاپو برای دست یافتن به رویکردهای نو در فهم قرآن همچنان تا روزگار معاصر احساس شود. رویکرد ساختارگرایانه در تفسیر سوره های قرآن، که هر سورۀ قرآن را به مثابه یک متن منسجم و دارای ارتباط نظام مند بین اجزاء می نگرد، یکی از رویکردهای نوپدید در حوزۀ تفسیر قرآن است که علیرغم طی مسیر بالندگی خود، هنوز نیازمند تقویت و پالایش پایه های نظری خود است. نوشتار حاضر نگاهی نقّادانه به اشکالات مطرح از سوی مخالفان این رویکرد دارد و به تحلیل انتقادی موانع این رویکرد در ساحت نظری، که صحّت و قابلیّت پذیرش این رویکرد را به چالش می کشند، پرداخته است. از بین رفتن قرائن فرهنگی و زبانی عصر نزول قرآن، عدم انطباق چینش آیات قرآن بر ترتیب نزول، توقیفی نبودن چینش قرآن و فقدان پشتوانه های قرآنی و روایی از جمله مهم ترین اشکالات حوزۀ نظری رویکرد تفسیر ساختارگرایانه در دیدگاه منتقدان آن تلقی می شوند. نتیجۀ این تحلیل حاکی از آن است که برخی از این موانع اختصاص به رویکرد ساختارگرایانه در تفسیر قرآن ندارند، بلکه تمام رویکردهای تفسیری را نشانه رفته اند. همچنین این مطالعه ضرورت تقویت برخی از مبانی رویکرد ساختارگرایانه در تفسیر مانند توقیفی بودن چینش سوره های قرآن را روشن می سازد و با تأکید بر لزوم تبیین و ترویج پژوهش های نوین صورت گرفته در این حوزه، مبانی نظری این رویکرد تفسیری را مستحکم و قابل دفاع می داند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.